Saturday, December 6, 2025

తెలుగంటే వెలుగురా...

                                   ~యం. ధరిత్రీ దేవి

[ తెలుగు భాష ప్రస్తుతం ప్రాధాన్యత కోల్పోతున్నదన్నది అందరికీ విదితమే. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో మన మాతృభాష తెలుగును కాపాడుకోవలసిన ఆవశ్యకత ఎంతైనా ఉన్నది. తెలుగు భాష ప్రాధాన్యతను తెలియజేస్తూ ఓ చిన్న గేయం నా మాటల్లో.. ]

కదలిరండి కదలిరండి తెలుగు బిడ్డలారా 
కరం కలిపి కదం కదిపి కదలండీ తెలుగు తమ్ములారా
ఒక్కటిగా నడుద్దాం పోరాటం సాగిద్దాం
అమ్మ భాష గౌరవం నిలబెట్టి చూపుదాం 
నలుదిశలా మన తెలుగు బావుటా ఎగరేద్దాం 
                                                          //కదలి రండి// 
దేశభాషలందు తెలుగు లెస్సయనీ 
అన్నాడు ఆంధ్రభోజుడు
తెలుగు భాష సంగీతమంటు 
పొగిడెనుగా రవీంద్రుడు  
భాషలోన తీయదనం తెలుగుకే సొంతమూ 
మధురమైన తెలుగుభాష మనదే ఇది నిజము
తెలుసుకొనుము చవిచూడుము తమ్ముడూ
తెలుగునేల జన్మించిన మనమంతా ధన్యులము 
                                                          //కదలిరండి//
కవులెందరో విరచించిరి కావ్యాలెన్నో
గాయకుల గళం నుండి జాలువారె తేనెలూరు గేయాలెన్నో/
మాతృభాష మాధుర్యం మూటగట్టి మన చేత పెట్టి /
మహామహులు నిలబెట్టిరి తెలుగు కీర్తి శిఖరాన / 
వారి బాట నడవాలీ అది మన ధర్మం 
అమ్మ భాష ప్రాధాన్యత చాటాలీ 
అందరమూ..అది మన కర్తవ్యం
                                                          //కదలిరండి //
అభ్యాసం కోరనిదీ అమ్మపాలతో  ఒడిసిపట్టేది
అమ్మభాష అమృతమిది అమ్మ ప్రేమ అమరమే సోదరీ
అవగాహన లేని చదువు వ్యర్థమురా వినుమురా 
అమ్మ భాషతోనె అదీ సాధ్యమనీ నమ్మరా
తెలుగుజాతి మనదిరా తెలుగునాడి పట్టరా
తెలుగంటే వెలుగురా తెలుగు నేర్చి 
వెలుగులోకి వేగిరమే  నడవరా    
                                                          //కదలిరండి//
         
 


Sunday, November 30, 2025

చదవక మది నిలవదే !


 తెల్లారింది ! దిన పత్రిక వచ్చేసింది!
 వార్తల్ని మోసుకొచ్చింది..తెరవాలంటే భయం!
 నిండా వెక్కిరించే సమస్యల తోరణాలు!
 మింగుడుపడని నమ్మలేని నిజాలు!
 అయినా, తెలుసుకోవాలన్న కుతూహలం!
 చదవక మది నిలవదు... ఆపై...
 మదనపడక మానదు..పిచ్చి అంతరంగం !
 పదవుల కోసం కుమ్ములాటలంటూ ఒక చోట
 రాజకీయ చదరంగపు ఎత్తుగడలంటూ
 కుట్రలు కుతంత్రాలంటూ మరోచోట!
 రక్తసిక్తమైన రహదారులంట!దుర్మరణాలంట !
 దోపిడీ దొంగల దురాగతాలంట 
 దుర్మార్గుల అరాచకాలట !
 ఇంకా--హత్యలు ! ఆత్మహత్యలు!
 పరువు హత్యలు ! ఇవి చాలవన్నట్లు--
 అడుగడుగునా సంచరించే మానవ మృగాలు!
 రక్షణ కరువై రోదించే అబలల ఆర్తనాదాలు!😔
 'అయ్యో!మమ్ముల మరిచావా'అంటూ, 
 అదిగో, అంతుబట్టని వైరస్ మహమ్మారులు, 
 వాటి 'వేరియంట్లు' !!😅 అంతేనా !
 రగిలిపోతూ కుల మత విభేదాల కార్చిచ్చులు !
 ముందుకు కాదు వెనక్కి నడుద్దామంటూ 
 దుస్సాంప్రదాయాలు ! దురభిప్రాయాలు ! 
 రకరకాల రంగురంగుల చిత్ర విచిత్ర 
 విన్యాసాలు ! విపరీతాలు !
 ఆసాంతం వెక్కిరించే సమస్యల తోరణాలే !!
 కానరావే ఏ మూలనా ఆశాకిరణాల చిరుదివ్వెలు !
 నక్కినక్కి ఏ మూలనో ఒకటీ అరా దాగినా 
 అన్నింటి నడుమా చిక్కిపోయి అందిన 
 ఆవగింజంత ఆనందం కాస్తా 
 ఆవిరైపోతుంది కదా ! 
 అందుకే భయం, తెరవాలంటే భయం !
 అదిగో, మళ్ళీ తెల్లవారింది !
 దిన పత్రిక మళ్లీ వచ్చేసింది !
 వార్తలెన్నో  మోసుకొచ్చింది
 మళ్లీ మామూలే! తెరవాలంటే భయం!
 కానీ.. చదవక ఉండలేరే పిచ్చి జనం !!

       ****      *****       ****      ****
 



Tuesday, November 25, 2025

ఎన్ని కలలు.. ఎన్నెన్ని ఆశలు..!!

"ఆకాశానికి చిల్లు పడిందా... 
అన్నట్లు జోరున వర్షం...
అయినా ఆగక గమ్యం చేరడమే 
లక్ష్యంగా దూసుకుపోతున్న వాహనం...!
ఆదమరిచి నిశ్చింతగా నిద్రిస్తున్న 
అమాయక జనం...ఒక్కసారిగా
భయంకరమైన విస్ఫోటనం !!  
కన్ను మూసి తెరిచేలోగా
బూడిదగా మారిన క్షణం !
ఆ నిశీధి వేళ.. ఆహుతైపోయి...
మాంసపుముద్దలై మిగిలిన 
మానవ నిర్జీవ శరీరాలు !!"

స్పందించని హృదయముండునా!
ఇటువంటి దుర్వార్త విన్న క్షణాన..
ఆక్రోశించని మనిషుండునా!
జీవితం క్షణభంగురమేనా !!
గాలిబుడగేనా ఈ బ్రతుకు!!
అనిపించదా ఎవరికైనా...
ఎన్ని కలలు! ఎన్నెన్ని ఆశలు !!
అన్నీ కల్లలై బ్రతుకులే తెల్లారిపోయే!! 
ఊహించని ఉత్పాతమా...
ఎంత వేదన మిగిల్చితివో కదా!
ఎన్ని పెనవేసుకున్న బంధాలు..క్షణంలో
తెగిపోయి తలరాతలు మారిపోయెనో ! 
ఎన్ని కుటుంబాలు దిక్కులేక 
అయిపోయెనో కదా అనాధలు !
ఇది విధివిలాసమా ! 
విధాత వ్రాసిన విషాద గీతమా !!




Tuesday, November 18, 2025

నా ఆశావాదం నా ఊపిరి...

 
నా కలలు కల్లలై కూలిన నాడు 
కలవరపడను..మరో కలకు 
ఆహ్వానం పలుకుతాను...
నిరాశ నిస్పృహలు  ముంచెత్తిన క్షణాన 
నీరసించిపోను..నన్ను నేను నిందించుకోను.. 
తడబడక నిలబడి అడుగులు కదుపుతాను 
అవహేళనలు..అవమానాలు...
నా భావి కట్టడానికి పునాదులు.
ప్రతి అపజయం నా విజయానికి ఓ మెట్టు 
ఆ నిచ్చెన నాకో ఆసరా...
నిత్యం భుజం తడుతూ ఇచ్చే భరోసా...
నా దృఢసంకల్పం నాలో 
నవ చైతన్యానికి రహదారి...
ఒకనాటికదే నా చేతికందే 
సత్ఫలితానికి నాంది..అందుకే...
కలలు కల్లలైతే కలవరపడను...
మరో కలలో లీనమవుతాను...
నా ఆశావాదం నా ఊపిరి...
నా జీవనగమనానికి అదో తిరుగులేని 
ఇంధనం..అనుక్షణం..ఆగక నను
ముందుకు నడిపించే ఆయుధం...  

[ 'విహంగ' అక్టోబర్ 2025 మహిళా మాస పత్రికలో నా కవిత]




Wednesday, November 12, 2025

పాప జననాన్ని కోరుకుందాం...

    'పాప' పుట్టింది అనగానే పెదవి విరిచే సమాజం మనది."అయ్యో! ఆడపిల్లా" అంటూ అసంతృప్తి
 వెలిబుచ్చడం," మళ్లీ పాపేనా" అని సానుభూతులు కురిపించడం  నిత్యం చూస్తున్న మనకు ఇలాంటి వ్యాఖ్యానాలు కొత్తేమీ కాదు. గతచరిత్ర  తిరగేస్తే.. ఎందరో..ఎందరెందరో శక్తివంతమైన మహిళల్ని చూసిన  నేల మనది. దేశాలనేలిన ధీరవనితలు, కత్తి చేతబట్టి కదనరంగంలో వీరవిహారం చేసిన స్త్రీ మూర్తులకు కొదవలేదు. అయినా, ఆడపిల్ల పుట్టిందంటే ఆనందించలేకపోతున్న దౌర్భాగ్యస్థితిలో ఉన్న మన సమాజంలో స్త్రీలపట్ల వివక్ష ఏ స్థాయిలో ఉందో ఊహించవచ్చు... పాపపుడితే మనస్ఫూర్తిగా సంతోషించేవారు, పాపే కావాలి  అని కోరుకునేవాళ్ళూ ఉంటున్నారు. కానీ బహు తక్కువ.. ఎందుకని ఇలా!!
   ఈ దురభిప్రాయాలన్నింటికీ  'ఫుల్ స్టాప్'  పెడుతూ.. ప్రపంచ కప్ విజేతలై భారతదేశం ఖ్యాతిని విశ్వవ్యాప్తంగా వ్యాపింపజేసి, భారత జాతీయపతాకాన్ని ఎగురవేసి, " చూడండి,మేం ఆడపిల్లలం.. కానీ, ఎందులోనూ తీసిపోము. అందుకు ఇదే నిదర్శనం.. " అంటూ ప్రపంచ క్రికెట్ గెలిచి, కప్పు కైవసం చేసుకుని  వచ్చి, దేశానికి కానుకగా ఒసగిన హర్మన్ ప్రీత్ కౌర్ మహిళా క్రికెట్ సేన ప్రత్యక్ష సాక్షిగా నిలుస్తూ ఆడపిల్లల పట్ల సమాజానికి ఉన్న చిన్నచూపును పటాపంచలు చేసేసింది. ఎన్ని సంవత్సరాల సుదీర్ఘ కల! ఎందరు మహిళా క్రికెటర్ల మధురాతిమధురమైన కల!! 
      1978 నుండి భారతజట్టు ప్రయత్నిస్తూనేఉంది. 2005 లో, 2017 లో మిథాలీ రాజ్ సారథ్యంలో రెండు సార్లూ తలపడినా.. కప్పు చేజిక్కలేదు. మునుపెన్నడూ లేని ఆశలు, అంచనాల నడుమ ముంబైలోని డీవై పాటిల్ స్టేడియంలో అడుగుపెట్టిన భారతబృందం.. పదకొండుమందీ ప్రాణంపెట్టి, చేయి చేయి కలిపి, జూలు విదిలించి, కదం తొక్కి, సంకల్పదీక్షతో అద్భుత విజయంతో మొట్టమొదటిసారి భారతగడ్డ కీర్తిప్రతిష్టల్ని విశ్వమంతా ఎలుగెత్తి చాటింది. దేశమంతా గర్వపడేలా చేసి ప్రముఖుల మన్ననలు పొందింది. తామంటే ఏమిటో నిరూపించడానికి ఇంతకన్నా రుజువు ఏమి కావాలి!? అన్నట్టు మరో గొప్ప విశేషం.. జట్టులోని అమ్మాయిల్లో కడపకు చెందిన మన తెలుగమ్మాయి శ్రీ చరణి కూడా ఉండడం, విజయంలో కీలకపాత్ర పోషించడం...మనసారా అందరం అభినందించవలసిన తరుణం కూడా..
   "ప్చ్..ఆడపిల్లలు..వీళ్లేం చేయగలరు! అంత సత్తా ఎక్కడిదిలే.. అనే వాళ్లనే చూస్తుంటాం. కానీ తలచుకోవాలే గానీ ఆడపిల్ల ఆదిశక్తిగా మారగలదు. దేన్నైనా సాధించగలదు. అన్న సత్యం నిరూపణ అయిన క్షణాలే మన మహిళా క్రికెట్  జట్టు ప్రపంచ కప్ గెలిచి నిలిచిన ఆ మధురక్షణాలు!! అందుకే ఆడపిల్లను అవమానించకండి.. ప్రోత్సహించండి.. ఏమో..! ఏ పుట్టలో ఏ పాముందో ! ఎవరి వల్ల ఏ ఊహించని ఘనత రానున్నదో! ఏ అద్భుతం సాక్షాత్కరించనున్నదో! అందులకై పాపాయిని సగర్వంగా, సాదరంగా ఆహ్వానిస్తూ ఆప్యాయంగా చేతుల్లోకి తీసుకుని ముద్దాడే రోజు రావాలి.. ఆడపిల్ల అంటే మహాలక్ష్మి అని అనడం కాదు.. అంగీకరిస్తూ పాప జననాన్ని కోరుకోవాలి...  

Tuesday, November 11, 2025

నాకు నచ్చిన పద్యం

          చదువది యెంత గల్గిన రసజ్ఞత యించుక చాలకున్న నా
          చదువు నిరర్థకంబు గుణ సంయుతులెవ్వరు మెచ్చరెచ్చటన్  
          బదునుగ మంచి కూర నలపాకము చేసిననైన నందు నిం 
          పొదవెడు నుప్పు లేక రుచి పుట్టగనేర్చునటయ్యభాస్కరా!

 ఒక మనిషి ఎంత విద్వాసుడైనప్పటికీ అతడు నేర్చిన, చదివిన విద్యలోని సారాన్ని కొద్దిగానయినా  గ్రహించకపోతే అటువంటి విద్య ఎందుకూ పనికిరాదు. అటువంటివారు ఎంతటి విద్యాసంపన్నులైననూ...పండితోత్తములు, బుద్ధిమంతులు వారిని మెచ్చుకోరు. నల మహారాజు వంటలు అమోఘమైన రుచితో చేయడంలో పేరుగాంచినవాడు. అటువంటి నలుని లాగా వంట చేసినప్పటికీ అందులో ఉప్పు అన్నది వేయకపోతే ఆకూరకు...ఆ వంటకానికి రుచి అన్నది ఉండదు..రానే రాదు. చేసే పని సక్రమంగా ఉండాలి. అప్పుడే దానికి పండితుల నుండీ, మేధావి వర్గం నుండీ తగిన గుర్తింపు అన్నది వస్తుంది.  ఏనుగు లక్ష్మణ కవి రాసిన 'భాస్కర శతకం' లోని ఈ పద్యంలోని భావం గ్రహించడం చాలా ముఖ్యం...

Friday, November 7, 2025

నీ పలుకులు పంచదార గుళికలే...

     
చిలకా..ఓ చిలకా..ఓ రామచిలకా  
పంచవన్నెల చిలుకా..అందాల ఓ చిలకా 
పచ్చానీ ఆరెక్కలు వయ్యారి ఆ నడకలు 
పదుగురికి పంచేను పరవశాల తరంగాలు 
పలుక నేర్చినావులే.. పదము పలికినావులే
'రామ’నామస్మరణ చేత'రామ'చిలుక వైతివిలే /చిలుక/ 
                                                                               
ఎర్రానీ ఆ ముక్కు ముచ్చటైన ఆ వంపు 
మెడ చుట్టూ మెరిసేటి ఆ హారం సొంపు 
ఆకుపచ్చ కోక గట్టి అందమంత మూటగట్టి 
కులుకుతున్న నిన్ను జూసి నెమలి కూడ 
తెల్లబోయి తేరిపార చూడసాగెనే
నాట్యమాడ సంచయించి ఆగిపోయెనే 
ఒక్కసారి చూడు చూడు అటు చూడవే     /చిలుక/

ఆకుల్లో దాగి దాగి దోబూచులాడతావు
చూసే మా కళ్ళకు విందులే చేస్తావు 
కొమ్మ మీద వాలిపోయి అటూ ఇటూ వెతుకుతావు 
జామచెట్టు చూస్తావు.. జామకాయ కొరుకుతావు 
కొరికినవే మీకంటూ మాకోసం విసురుతావు
తీయనైన ఆపళ్లు నీకు మహా ఇష్టం
రుచి చూసిన ఆ పళ్ళే మాకు మరీ ఇష్టం    /చిలుక/
     
రోడ్డువారగుంటావు జోరు మీదుంటావు
జాతరలో ఉంటావు జాతకమే చూస్తావు
అరచేతిని అందిస్తే జోస్యమే చెబుతావు  
చిలుక పలుకు భవిత తెలుపు అంటావు
రేపుతావు రేపటిపై అంతులేని ఆశలు
నీ పలుకులు పసందైన పంచదార గుళికలే 
ఆరిపోవు దీపానికి నీ మాటలు ఆసరాలే       /చిలుక/

                             ~ యం.ధరిత్రీ దేవి